Danas svaka pripadnica ženskog pola poseduje barem jedan par cipela na štiklu i one predstavljaju neizostavan deo kombinacije za svaku svečanu priliku.
Prave se u različitim modelima – sa potpeticama različite visine i debljine, različitog oblika i dezena, a mobi biti otvorene ili zatvorene. Veliki izbor modela ženskih sandala različitih brendova, omogućava da svako pronađe one po svojoj meri.
Međutim, da li ste se ikada zapitali kada i kako su nastale prve štikle i kakva im je uloga bila?
Ukoliko vas interesuje ko je nosio prve štikle, koja im je funkcija bila i kako su danas one neizostavni deo svakog garderobera, nastavite sa čitanjem ovog teksta.
Kada su nastale prve štikle i ko ih je nosio?
Prvi dokazi o postojanju obuće koje imaju visoku potpeticu potiču još iz antičkog Egipta. Prve cipele na visoku petu nosili su muškarci i one su osmišljene iz praktičnih razloga – nosili su ih mesari kako ne bi direktno hodali po otpacima na radnom mestu.
Visoke pete su zatim od Egipćana preuzeli i Grci, koje su nosili glumci u tragedijama. Ove cipele su se zvale koturne i izrađivale su se od drveta ili plute. Prvi tragičar koji je zahtevao da glumci nose štikle bio je Eshil. U zavisnosti od društvenog položaja lika kog su glumci igrali, visina pete je bila različite visine.
Kasnije u srednjem veku, drvene cipele na petu navlačile su se preko obične obuće i služile su kao zaštita obuće pri hodanju po blatu. Ova vrsta cipela nazivala se patan.
Tek kasnije visoke potpetice postaju statusni simbol koji predstavlja oličenje bogatstva i položaja žena u visokom društvu.
U Turksoj u 15 veku je nastao šopan, obuča koja je imala petu visoku i do 75 santimetara. Ova obuća se nosila preko klasične obuće, nosile su je samo žene, a pri hodanju im je bila potrebna pomoć posluge.
Visoke potpetice u 16. veku – formalno uvođenje stikli u modu
Prvi modeli koji su ličili na današnje štikle nastali su u 16. veku. 1500. godine nastala je obuća koja je imala potpeticu visoku 3 santimetra.
Sa obzirom na to da je u ovom periodu glavno prevozno sredstvi bio konj, ove podpetice su služile kako noga ne bi klizila sa kaiša koji je zakačen na sedlo. Upravo iz ovog razloga ova obuća nazivala se jahačeva peta, a izgledom je podsećala na današnje kaubojke.
Vremenom cipele sa potpeticom su menjale svoj oblik i postepeno su postale svakodnevna obuća na dvoru, a do kraja 16. veka muška obuća pravljena je sa potpeticom visokom čak do 9 santimetara.
Uvođenje potpetica u svetsku modu postigla je Katarina Mediči. Ona je u prvoj polovini 16. veka, zatražila od obućara da joj napravi potpetice visine 5 santimetara, kako bi ih nosila i bila viša na venčanju sa Henrijem II i zadivila Francuze.
Uspela je u svojoj nameri, i veoma brzo visoke potpetice su se smatrale oličenjem bogatstva i društvenog statusa.
Kasnije visoke potpetice nosile su i Elizabeta I i Marija Tjudor, a posebnu pažnju je privukao i Luj XIV koji je postao prepoznatljiv po svojim visokim crvenim potpeticama sa štiklom od čak 12 santimetara, koje su ukrašene sa scenama iz bitki u zlatu.
On ih je nosio kako bi nadomestio svoju visinu. Ove cipele su po njemu dobile naziv Luj štikle, a crvene potpetice moglo je da nosi samo plemstvo.
Iako su štikle u ovom periodu nosili samo muškarci i žene u višim slojevima društva, do viktorijanske ere počele su da ih nose sve žene, bez obzira na društveni sloj kojem su pripadale, kako im se haljine ne bi vukle po podu.
Štikle u periodu od 18. do 20. veka – od zabrane do modnog trenda
Tokom 18. veka štikle su promenile svoj oblik, postale su više i tanje i imale su fukciju da žene u njima izgledaju elegantije i poželjnije. Ovo je dovelo do toga da se zabrani njihovo nošenje u Americi.
Takođe, nakon Francuske revolucije, zakonom postaje zabranjeno njihovo nošenje i u Francuskoj a njih zamenjuje ravna obuća. Posebno zapamćeno je ostalo to što je i pored ove zabrane Marija Antonete na gubilište obula upravo štikle visine 5 santimetara.
Štikle se vraćaju u modu tek sredinom 19. veka, kada su žene u Americi počele ponovo da ih nose, a stopalo u visokoj potpetici se smara za simbol ženskih oblina. U ovom periodu, njihova visina dostiže i do 15 santimetara.
Tokom 20. veka u svetu mode su se smenjivale visoke i niske potpetice – početkom veka moderne su bile niske potpetice, dok su visoke potpetice bili potpuni hit 90ih godina. Prve salonke nastale su posle Drugog svetskog rata, u saradnji brenda Dior i kreatora obuće Vivijera.
Visoke potpetice su tokom istorije prešle dugačak put kako bi postale priznate i dobile oblik koji danas poznajemo. Ono što je sigurno – tokom tog perioda veliku ulogu je igrao položaj žena u društvu.
