Danas ljudi žive za modu, ali da li ste se ikad zapitali kako je ona nekad izgledala?
Tekstilna industrija je jedna od najstarijih grana proizvodnje, a tokom svog postojanja u velikoj meri je doprinela rastu i razvoju svetske ekonomije. Sa razvojem tehnologije došlo do pojave “brze mode”, pa se odeća sve više pravi od sintetičkih materijala kako bi bila što povoljnija.
Iz tog razloga, ljudi se sve više opredeljuju za one brendove koji provereno koriste potpuno prirodne materijale. Bez obzira da li su u pitanju odeća ili veoma kvalitetni pamučni peškiri, ljudi žele da budu sigurni da u dodir sa njihovom kožom dolaze samo najfiniji i najkvalitetniji materijali.
Moda i preferirani materijali od koje se odeća izrađivala su se tokom vekova menjali, u zavisnosti od političke i ekonomske situacije. Ukoliko želite da saznate više o modi u Srbiji i njenom putu kroz istoriju, nastavite sa čitanjem ovog teksta.
Srednjovekovna moda – jasna razlika između društvenih slojeva
Srednjovekovna moda u Srbiji je bila poprilično jednostavna, a odeća je izrađivanja od vune, lana, konoplje i životinjskog krzna. Kao i u ostatku sveta, odeća i način odevanja su pravili jasnu razliku između društvenih slojeva.
Iz tog razloga, odeća u srednjovekovnoj Srbiji se delila na seljačku i građansku nošnju i plemićki kostim. Glavna karakteristika kostima u srednjovekovnoj Srbiji je vez u boji.
Žensku seljačku nošnju činile su košulje i haljine od grubog platna koje su po rubovima bile izvezene svilenim koncem i vunom različitih boja. Neudate žene nosile su puštenu kosu, dok su one udate morale da je povezuju maramom kojom bi sakrile kosu i vrat.
Kako o građanskoj nošnji nema dovoljno podataka, veruje se da se sastojala iz nabranih haljina dugih rukava, stegnutih u struku, dok se na glavi se nosio dugački veo.
Što se tiče plemićke odeće, žene su nosile dugačke tunike koje su imale male proreze ispod vrata i zakopčavale se nizom sitnih dugmadi. Imale su dugačke rukave koji su bili uzani i dugački, dok je ogrtač koji se nosio preko tunike bio bez rukava ili su rukavi bili prosečeni i viseći.
Krajem srednjeg veka, dolazi do pojedinih promena i oblačenje postaje malo slobodnije.
Moda za vreme turske okupacije – oblačenje po osmanskim pravilima
U ovom periodu se živelo isključivo po pravilima Osmanskog carstva, pa se taj uticaj može primetiti i u načinu odevanja. Kako je najbitnije bilo smerno ponašanje žena, ovim pridevom se najbolje može opisati oblačenje žena u Srbiji u periodu turske okupacije.
Nosile su se isključivo duge suknje i zatvorene košulje dugih rukava. Sa obzirom da nisu smele da nose puštenu kosu, morale su da nose marame kako bi prekrile kosu i vrat.
Moda u 19. veku – nakon oslobađanja od Turaka
Nakon oslobađanja od Turaka, veliki uticaj na oblačenje žena u Srbiji, imale su evropske zemlje i njihove kulture. Pod evropskim uticajem nastaje srpska gradska nošnja izrađena od skupih tkanina sa srebrnim i zlatnim vezom, koja je bila mešavima evropskih i orjentalnih odevnih elemenata.
U ovom periodu nastala je i srpska narodna nošnja koja i danas predstavlja srpsku tradiciju, a sastoji se od karirane suknje sa kratkim prslukom sa dukatima i opanaka. U pojedinim delovima Srbije, narodna nošnja se ukrašavala pojedinim predmetima, maramama i dimijama, karakterističnim za pojedine regione.
Kraj 19. veka donosi promene u modi žena visokog društvenog statusa, pod sve većim evropskim uticajem. Počinju da se nose teške suknje u obliku zvona koje su bile stegnute obručem i jastuče ispod suknje sa zadnje strane. Ova suknja se nazivala krinolina.
Iako su žene iz viših slojeva društva znatno promenile svoj način odevanja, one iz nižih slojeva i dalje su nosile narodnu nošnju.
Moda 20. veka – revolucionarna promena između dva svetska rata
20. vek donosi velike promene kada je moda u Srbiji u pitanju. Na ovo je pored evropske, od čega najviše francuske mode, imala promena položaja žena u društvu.
Na samom početku 20. veka i dalje je moderna elegantna ženska odeća, dok se već 1940-ih godina usled borbe za jednakost, moda drastično menja. Duge neudobne haljine zamenjene su slobodnijim haljinama, kraćim suknjama, pantalonama i svime onim što je do ovog perioda bilo nezamislivo da žene nose.
Devedeste godine dvadesetog veka donose najveće promene u načinu oblačenja, dolazi do mešanja stilova i materijala, a najzastupljeniji je džins. Žene pretežno nose pantalone, farmerke, trenerke i šorceve.
Moda danas – potpuna sloboda u oblačenju
Današnja moda nema pravila i sve je dozvoljeno. Potpuna sloboda u izboru odeće glavna je karakteristika 21. veka. Žene se znatno slobodnije oblače, podjednako su zastupljene haljine i pantalone, suknje i šorcevi.
U zavisnosti od ličnih preferencija oblače se u sportskom ili elegantnom stilu, a često dolazi i do mešanja više stilova, pa dolazi do kombinacije nespojivih odevnih komada.
Tokom istorije na teritoriji Srbije, moda se znatno menjala, ali ono što je očigledno je da je na nju najviše uticaj imala promena položaja žena u društvu. Položaj žena nikada nije bio povoljniji nego danas, a borci za ženska prava nastoje da se taj položaj u narednom periodu još poboljša.
photos: unsplash.com, pexels.com
